Wat is de overgang?

Wat is de overgang?

De overgang is een natuurlijke fase in het leven van de vrouw. Het is de fase rond de laatste menstruatie. De voorraad eicellen in de eierstokken raken op, waardoor in eerste instantie de menstruaties gaan veranderen en veranderingen in de hormoonhuishouding optreden.

De overgang begint meestal tussen de 45 en 55 jaar en duurt gemiddeld tussen de 5 en 12 jaar, maar het kan veel korter of langer duren. Ook zijn er vrouwen die door diverse redenen vervroegd in de overgang komen. Vaak herkennen vrouwen dat ze in de overgang zitten door bekende klachten als opvliegers en nachtzweten. Toch blijken er diverse andere klachten te zijn die met de overgang samenhangen die niet zo bekend zijn.

Welke mentale klachten herken jij bij jezelf? Klik erop en lees de toelichting.

Prikkelbaar

Vrouwen in de overgang kunnen in verschillende mate last hebben van prikkelbaarheid. Van licht geïrriteerd tot heftige woede-uitbarstingen. Niet zelden gevolgd door spijt of schuldgevoel, zeker bij die vrouwen die dit gedrag van zichzelf niet kennen.

Vergeetachtigheid of ‘een hoofd vol watten’

Verjaardagen vergeten of niet meer weten waar je de autosleutels hebt gelegd. Niet meer op woorden kunnen komen. Het zit er wel, maar je kunt er op dat moment niet bij. Je leest een boek maar je weet niet wat je leest. Het komt niet binnen. Of je doet rare dingen zoals je portemonnee in de koelkast leggen. Het voelt alsof de logica-kant van de hersenen even gaat slapen. Is het aftakeling van de hersenen? Nee, het is geen aftakeling en geen beginnende dementie. De hormonale schommelingen tijdens de overgang hebben een groot effect op de processen in je hersenen die verantwoordelijk zijn voor je concentratievermogen en je geheugen.

Concentratieverlies

Concentratieverlies en verwardheid ontstaan in het deel van de hersenen dat het centraal zenuwstelsel genoemd wordt. De overgang is een periode waarin er een blijvende verandering optreedt bij deze hormonen. Onze hersenen moeten zich aanpassen. Tot aan die blijvende verandering wisselt de hoeveelheid van hormonen voortdurend en soms enorm sterk. Dat heeft veel invloed op die processen in je hersenen die de concentratie beïnvloeden. Stress, spanningen, slecht slapen en vermoeidheid kunnen ook de oorzaak zijn van concentratieverlies in de overgang, of het verergeren van concentratieverlies.

Slaapproblemen

In de overgang kunnen er problemen bij het inslapen en doorslapen optreden. Bij sommige vrouwen kan dit al zes jaar voor de menopauze beginnen. Veranderingen in de hormoonspiegel zijn de oorzaak van de slaapproblemen. Dat zit zo: is de oestrogeenspiegel verlaagd dan gaat het lichaam minder melatonine aanmaken. Met minder melatonine in je bloed ga je minder, moeilijker en onrustiger slapen, ook al ben je moe. Verder blijken vrouwen in de overgang gevoeliger te zijn voor stress. Een verhoogd adrenaline niveau in je bloed is ook niet bevorderlijk voor een goed nachtrust.

Geen zin in vrijen

Het lijkt of je lustgevoelens helemaal verdwenen zijn. Geen zin om te vrijen komt veel voor tijdens de overgang. Je lichaam reageert wat trager op sensuele prikkels. Als je bewust bezig gaat met zin maken, zal je ervaren dat je lichaam wel degelijk reageert. Er is alleen meer tijd en aandacht voor nodig. Het is geen wetmatigheid dat jouw libido (zin in seks) achteruit gaat tijdens de overgang. De hormonale schommelingen kunnen wel dat effect hebben. Er gebeurt zoveel in je lichaam! Daardoor hebben veel vrouwen wel behoefte aan geborgenheid maar geen zin in seks. Na de overgang, wanneer je relatief over meer testosteron (mannelijk hormoon) beschikt, neemt de lust vaak weer toe.

Somberheid en depressieve gevoelens

Tijdens de overgangsjaren hebben vrouwen een verhoogde gevoeligheid voor het ontwikkelen van depressieve klachten. Dit wordt veroorzaakt door een combinatie van factoren. Hormonale veranderingen kunnen tal van lichamelijke en psychische klachten veroorzaken. Vrouwen beseffen dat ze ouder worden en dat er een eind aan hun vruchtbare periode komt. Dit gecombineerd met mogelijk andere ingrijpende veranderingen, zoals kinderen die uit huis gaan of zieke ouder(s), kan de kans op het ontwikkelen van een depressieve gevoelens doen toenemen.

Vermoeid en lusteloos

Moeheid is een veel voorkomende klacht tijdens de overgang. Het kan een rechtstreeks gevolg zijn van de hormoonschommelingen maar ook door een verstoorde nachtrust. Verder worden er, met name als je menstruatie meer dan een jaar gestopt is, minder goed vitaminen en mineralen door je lichaam opgenomen. Een tekort aan het vitamine B-complex veroorzaakt extra vermoeidheid.

Huilbuien

Tijdens de overgang kan je extra gevoelig worden. Je kan al emotioneel worden van beelden van kleine kinderen op het journaal. Je voelt dat je tranen heel hoog zitten en je kan makkelijk in tranen uitbarsten. Voor jezelf en je omgeving kan dat heel verwarrend zijn. Vrouwen die altijd al emotioneel gevoelig reageren op hormonale veranderingen zullen hier tijdens de overgang waarschijnlijk extra last van ondervinden.

Minder zelfwaardering

Veel vrouwen vinden zichzelf minder aantrekkelijk doordat ze ouder worden en lichamelijk veranderen. Of vrouwen denken dat ze niet meer sexy zijn als ze niet meer menstrueren. De ongemakkelijkheid die vrouwen ervaren tijdens het hebben van opvliegers en zweetbuien op bijvoorbeeld het werk of tijdens een feestje, hebben ook geen positief effect op de mate van zelfwaardering. Ze voelen zich onzeker of vinden zichzelf minder interessant. Die onzekerheid kan zich ook uiten in het niet durven nemen van beslissingen.

Stemmingswisselingen

Van het ene op het andere moment kan je goede humeur omslaan. Iets volkomen onschuldigs maakt jou razend. Om vervolgens een kwartier later weer een vrolijk gesprek aan de telefoon te voeren met je beste vriendin ….. Tijdens de overgang kunnen vrouwen het gevoel hebben geen grip te hebben op hun stemming. Het lijkt alsof ze de controle over hun emoties verliezen en dat alles hen overkomt. Stemmingswisselingen kunnen leiden tot veelvuldige ruzies thuis en op het werk. Stemmingswisselingen worden veroorzaakt door het wisselen van de hormoonspiegels in het lichaam, ze hebben dus vaak een lichamelijke oorzaak. Onderzoek heeft aangetoond dat schommelingen in de hormoonspiegels ook schommelingen geven in de spiegels van het gelukshormoon serotonine in de hersenen.

Paniekaanvallen en angst

In de overgang verandert er veel in je lichaam. De oestrogeenproductie in de eierstokken neemt langzaam af en de bijnieren moeten dit voor een gedeelte overnemen. De bijnieren functioneren echter ook als buffer voor stressvolle periodes. Gevoelens van angst kunnen zorgen voor onrust en verlies van emotionele controle. Als je paniekaanvallen ervaart dan ga je soms aan alles twijfelen. Twijfel of je je werk nog wel aankunt, of je wel goed genoeg bent. Twijfel over eerder gemaakte keuzes of over je relatie. Meestal verdwijnen deze klachten vanzelf maar als je er midden in zit kan je er behoorlijk last van hebben. Praat er dan over met anderen, kijk wat je zelf kunt doen om het onder controle te krijgen of neem contact op met je huisarts.

Welke lichamelijke klachten herken jij bij jezelf? Klik erop en lees de toelichting.

Opvliegers en nachtzweten

Opvliegers zijn plotselinge, relatief kortdurende warmte-aanvallen. Deze gaan gepaard met een stijgen van de hartslag en overmatig transpireren. Gezicht, nek, hals en borst worden rood. Het lijkt alsof de vrouw bloost.

Tijdens de overgang is de thermostaat van het lichaam ontregeld. Dat komt door een schommelend peil van het hormoon oestrogeen. De klier in het hoofd onder de grote hersenen die vele hormonen afscheidt (de hypofyse)  krijgt hierdoor verkeerde signalen. Deze klier ‘denkt’ dat de vrouw het warm heeft en zorgt ervoor dat de bloedvaten gaan open staan en de zweetklieren zweet gaan produceren.

Hartkloppingen

Rond de overgang kunnen vrouwen last krijgen van onrustige slagen van het hart of plotselinge versnelling van het hartritme (hartkloppingen). Dit kan een onrustig of opgejaagd gevoel opleveren. Vervelend maar meest meestal volkomen onschuldig. Als je het niet vertrouwt, raadpleeg dan je huisarts.

Spier- en gewrichtspijn

Veel vrouwen kampen tijdens de overgang met pijnklachten in en rond de gewrichten. Dus pijn aan bv. handen, polsen, vingers, knieën, heupen en schouders. Ook kan er vaker of sneller dan anders spierpijn optreden. De oorzaak is de afname van het hormoon oestrogeen. Daardoor wordt het bindweefsel om de gewrichten heen (bv. pezen, banden, spieren en kraakbeen) slapper. Vaak nemen spier- en gewrichtspijn af na de overgang, behalve als er inmiddels schade is ontstaan in het betreffende gewricht.

Duizeligheid, draaierigheid

Wanneer het evenwichtsorgaan door een hormoonschommeling even niet meer goed werkt, krijgen de hersenen verkeerde informatie waardoor je een draaiduizeling krijgt. Dit is het gevoel alsof de wereld om je heen draait.

Hoofdpijn / migraine

Veel vrouwen hebben last van hormonale hoofdpijn. Dit is hoofdpijn die voor of tijdens de menstruatie optreedt. Wel heel vervelend maar meestal kunnen vrouwen nog wel functioneren, al dan niet met pijnstilling. Dit in tegenstelling tot hormonale migraine die iemand totaal kan uitschakelen. Bij het stijgen van de leeftijd merken veel vrouwen een afname van aantal en hevigheid van de migraine aanvallen. Dikwijls nemen ze weer toe net voor of tijdens de menopauze. In de meeste gevallen treedt na de menopauze een blijvende verbetering op.

Tintelingen of elektrische schokjes

Tintelingen of elektrische schokjes kun je voelen onder je huid of in je hoofd. Het tintelt alsof er kleine naalden in je lijf worden gestoken. Het gevoel is wel te vergelijken met een ‘slapend’ ledemaat. Deze klacht wordt veroorzaakt door hormonale schommelingen. Veel vrouwen ervaren dit in de periode voorafgaand aan het definitief uitblijven van de laatste menstruatie.

Onregelmatige en soms hevige menstruatie

Aan het begin van de overgang wordt je menstruatie onregelmatiger en soms ook heviger. Het hormoon progesteron neemt als eerste af en zorgt er zo voor dat de menstruatie een keer kan uitblijven. Omdat de afname van hormonen niet geleidelijk verloopt kan het zijn dat een volgende menstruatie gepaard gaat met meer bloedverlies.

Gespannen en pijnlijke borsten

Je borsten kunnen tijdens de overgang gespannen zijn en/of echt pijnlijk aanvoelen. Deze gevoeligheid heeft meestal te maken met het verminderen van het vrouwelijke geslachtshormoon progesteron. Hierdoor krijgt een vrouw in verhouding meer oestrogeen. Dit oestrogeen krijgt invloed op de borsten waardoor deze gezwollen, gespannen of zelfs pijnlijk kunnen aanvoelen.

Droge vagina

Door de afname van het hormoon oestrogeen wordt de bekledende laag van de vagina gaandeweg dunner en droger. Veel vrouwen hebben last van jeuk en een branderig gevoel in de schede en aan de schaamlippen of bij het plassen. De vagina en de blaas worden gevoeliger voor infecties.

Droge branderige ogen en/of een droge neus

Door de afname van het hormoon oestrogeen wordt er minder vocht geproduceerd voor de slijmvliezen. De ogen en/of de neus kunnen hierdoor droog aanvoelen.

Kilo’s aankomen

Vrouwen kunnen in de overgang wel 5 tot 10 kilo aankomen. Dit komt onder andere doordat er in het vetweefsel ook het hormoon oestrogeen wordt aangemaakt. Doordat er minder oestrogeen beschikbaar is uit de eierstokken, gaat het lichaam meer vet vasthouden om het tekort aan oestrogeen tegen te gaan. Tegelijkertijd wordt de stofwisseling van de vrouw trager, waardoor ze minder calorieën nodig heeft. Zelfs als je niet aankomt verandert je lichaam. Vet gaat zich nu voornamelijk bij je buik, borsten en taille ophopen.

Broze nagels en haaruitval

Doordat je lichaam uit balans is en erg haar best doet deze balans te herstellen, heeft je lichaam meer vitaminen en mineralen nodig. Er kan een tekort ontstaan aan vitaminen en mineralen. Dit kan je merken aan de conditie van je haar en je nagels.

Urine verlies

Door hormonale veranderingen kunnen de bekkenbodemspieren en de banden van onder andere de baarmoeder en de blaas slapper worden. Je kunt last krijgen van urineverlies en van een toegenomen aandrang om te plassen.

Pijn bij het vrijen

De vaginawand kan dunner worden tijdens de overgang. Hierdoor kan het vrijen pijnlijk worden. Tevens ben je dan gevoeliger voor infecties, waardoor jeuk en een branderig gevoel ontstaat. Een goed glijmiddel kan je soms weer op weg helpen.